English
DOI:
https://doi.org/10.14689/enad.44.2235Anahtar Kelimeler:
Öğrenci değerlendirmesi- yükseköğretim- artırılmış gerçeklik- sanal gerçeklik- teknoloji benimseme- koşullu iyimserlikÖzet
Artırılmış gerçeklik (AR) ve sanal gerçeklik (VR) teknolojilerinin entegrasyonu, eğitim ortamlarını hızla dönüştürmektedir. Ancak, bu teknolojilerin öğrenci değerlendirmesinde kullanımı, özellikle yükseköğretimde, henüz yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışma, Planlı Davranış Teorisi (TPB) ve tamamlayıcı teknoloji kabul çerçevelerinden yararlanarak, Türk üniversitelerinde akademik personelin öğrenci değerlendirmesinde AR ve VR'yi benimseme niyetlerini ve belirleyicilerini araştırmaktadır. Nitel bir araştırma tasarımı kullanılarak, çeşitli disiplinleri ve deneyim düzeylerini temsil eden 30 akademik personel ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Tematik analiz, tutumların, öznel normların ve algılanan davranış kontrolünün benimseme niyetinin temel belirleyicileri olduğunu ortaya koymuştur; ancak bunların etkisi, kurumsal hazırlık, inovasyon ortamı ve yeni tanımlanan bir kavram olan koşullu iyimserlik gibi bağlamsal faktörler tarafından önemli ölçüde aracılık edilmektedir. Bulgular, AR/VR'nin başarılı bir şekilde entegrasyonu için sağlam altyapı, hedefli mesleki gelişim ve destekleyici bir organizasyonel kültürün gerekliliğini vurgulamaktadır. Çalışma, politika yapıcılar, kurumsal liderler ve teknoloji geliştiriciler için teorik ve pratik içgörüler sunmaktadır. Bu araştırma, eğitim değerlendirmesinde teknoloji benimseme konusundaki anlayışı ilerletmekte ve gelecekteki çalışmalar ve uygulama stratejileri için bir yol haritası sunmaktadır.
Referanslar
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211.
Ajzen, I. (2006, January). Constructing a theory of planned behavior questionnaire. https://people.umass.edu/~aizen/pdf/tpb.measurement.pdf
Akçayır, M., & Akçayır, G. (2017). Advantages and challenges associated with augmented reality for education: A systematic review of the literature. Educational research review, 20, 1-11.
Amirbekova, E., Shertayeva, N., & Mironova, E. (2024, January). Teaching chemistry in the metaverse: the effectiveness of using virtual and augmented reality for visualization. In Frontiers in Education (Vol. 8, p. 1184768). Frontiers Media SA.
Ateş, H., & Garzón, J. (2022). Drivers of teachers’ intentions to use mobile applications to teach science. Education and Information Technologies, 27(2), 2521-2542.
Ateş, H., & Garzón, J. (2023). An integrated model for examining teachers’ intentions to use augmented reality in science courses. Education and Information Technologies, 28(2), 1299-1321.
Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Sage publications.
Jensen, L., & Konradsen, F. (2018). A review of the use of virtual reality head-mounted displays in education and training. Education and Information Technologies, 23, 1515-1529.
Lee, T., Wen, Y., Chan, M. Y., Azam, A. B., Looi, C. K., Taib, S., ... & Cai, Y. (2024). Investigation of virtual & augmented reality classroom learning environments in university STEM education. Interactive Learning Environments, 32(6), 2617-2632.
Moro, C., Birt, J., Stromberga, Z., Phelps, C., Clark, J., Glasziou, P., & Scott, A. M. (2021). Virtual and augmented reality enhancements to medical and science student physiology and anatomy test performance: A systematic review and meta‐analysis. Anatomical sciences education, 14(3), 368-376.
Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage Publications.
Parmaxi, A., & Demetriou, A. A. (2020). Augmented reality in language learning: A state‐of‐the‐art review of 2014–2019. Journal of Computer Assisted Learning, 36(6), 861-875.
Prikshat, V., Kumar, S., Patel, P., & Varma, A. (2025). Impact of organisational facilitators and perceived HR effectiveness on acceptance of AI-augmented HRM: an integrated TAM and TPB perspective. Personnel Review, 54(3), 879-912.
Radianti, J., Majchrzak, T. A., Fromm, J., & Wohlgenannt, I. (2020). A systematic review of immersive virtual reality applications for higher education: Design elements, lessons learned, and research agenda. Computers & education, 147, 103778.
Riyanti, I., Copriady, J., & Linda, R. (2022). Student needs analysis for the development of augmented reality integrated e-modules about particles in science learning. Unnes Science Education Journal, 11(2), 115-122.
Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations (5th ed.). Free Press.
Schmidt, E., & Cohen, J. (2020). The new digital age: Reshaping the future of people, nations and business. Knopf Doubleday Publishing Group.
Schouten, D., Nicoletti, G., Dille, B., Chia, C., Vendittelli, P., Schuurmans, M., ... & Khalili, N. (2025). Navigating the landscape of multimodal AI in medicine: a scoping review on technical challenges and clinical applications. Medical Image Analysis, 103621.
Straub, E. T. (2009). Understanding technology adoption: Theory and future directions for informal learning. Review of Educational Research, 79(2), 625–649. https://doi.org/10.3102/0034654308325896
Trowler, P. (1998). Academics responding to change: New higher education frameworks and academic cultures. Society for Research into Higher Education & Open University Press.
Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 425-478.
Vola, E., Stoltz, R., & Schumpert, C. A. (2025, April). Impacts of virtual reality experiences: Enhanced undergraduate student performance and engagement with use of 360-degree video. Virtual Worlds, 4(2), 14.
Xuan, H., Liu, Q., & Wang, L. (2024). The impact of incentive policies on shipowners' adoption behavior of clean energy technologies: Evidence from China. Marine Policy, 167, 106277.
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
