Ortaokul Öğrencilerinin Ön Yargı, Kalıp Yargı ve Ayrımcılığa Maruz Kalma Deneyimleri


Özet Görüntüleme: 938 / PDF İndirme: 1223 / PDF İndirme: 867

Yazarlar

  • Onur Güleryüz Gazi Üniversitesi
  • Bahadır Kılcan Gazi Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.14689/enad.34.1688

Anahtar Kelimeler:

Ortaokul öğrencileri- ön yargı- kalıp yargı- ayrımcılık- fenomenoloji

Özet

Ön yargı, kalıp yargı ve ayrımcılığa maruz kalmanın bireylerin benlik saygısını ve yaşam kalitesini düşürdüğü bilinse de ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisi tam olarak anlaşılamamıştır. Bu araştırma ile ortaokul öğrencilerinin ön yargı, kalıp yargı ve ayrımcılığa maruz kalma deneyimlerinin anlamını, yapısını ve özünü açığa çıkarmak hedeflenmiştir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenolojiyle yürütülmüştür. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme stratejilerinden maksimum çeşitlilik ve ölçüt örneklem kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları Ankara ilinde yer alan iki devlet okulunda 7 ve 8. sınıflarda öğrenim gören 12 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında her bir katılımcı ile iki defa olmak üzere toplam 24 adet derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde paranteze alma, anahtar ifadelerin listelenmesi, anlam kümeleri geliştirme, dokusal betimleme, yapısal betimleme ve özlerin ortaya çıkarılmasını içeren fenomenolojik analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ön yargı, kalıp yargı ve ayrımcılığa maruz kalan öğrencilerin; öz saygı ve öz güveninin zedelendiği, akademik motivasyonunun azaldığı, iç gruba sempati-dış gruba antipati geliştirdiği, eşitlik ve adalet arayışı içinde olduğu tespit edilmiştir.

Referanslar

Aksoy, E. (2010). Almanya’da yaşayan üçüncü kuşak Türk öğrencilerin kimlik algılamaları ve buna bağlı olarak karşılaştıkları ayrımcılık sorunları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 12, 7-38.

Allport, G. W. (2016). Önyargının doğası (N. Miş, Çev. Ed.). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür.

Aronson, E., Wilson, T. D., ve Akert, R. M. (2012). Sosyal psikoloji (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs.

Artan, T. ve Taşçı, A. (2018). İş piyasasında yaş(lı) ayrımcılığı. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(25), 2413-2421.

Aydın Yürükçü, N. (2019). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının bir örneği olarak maarif müfettişi kadınlar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisanüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.

Aypar, G. (2014). İstanbul’da yaşayan transların dışlanma, ayrımcılık ve ötekileştirme deneyimleri ve baş etme süreçleri. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Balcı, A., ve Tuncel, G. (2017). Öğretmen adaylarının önyargı ve ayrımcılığa ilişkin deneyimlerinin fenomenolojik analizi. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 95-115.

Bora, A. (2012). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 175-187). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Creswell, J. W. (2016a). Araştırma deseni (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten.

Creswell, J. W. (2016b). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal.

Çelik, G. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel ayrımcılık ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.

Doğan, E. T. (2012). Hamile kadınların çalışma yaşamında maruz kaldığı ayrımcı uygulamalar. “İş Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(2), 79-98.

Elçi, D. Ö. (2018). Ayrımcılık, nefret söylemi/suçları ve transfobi ile damgalanan trans kadınlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 533-542.

Esen, Y. (2013). Eğitim süreçlerinde cinsiyet ayrımcılığı: öğrencilik deneyimleri üzerinde yapılmış bir çözümleme. International Online Journal of Educational Sciences, 5(3), 757-782.

Fırat, Ö. E. (2017). İş yaşamında cinsiyete dayalı ayrımcılık: İstanbul ilinde bilişim sektöründe bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Gelekçi, C. (2010). Belçika’daki Türk çocuklarının eğitim-öğretim yaşantılarında karşılaştıkları sorunlar ve ayrımcılığa yönelik görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 12, 163-194.

Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 17-27). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Gül, İ., I. (2012). Hukukta ayrımcılık yasağı. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 117-133). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Hogg, M. A., ve Vaughan, G. M. (2017). Sosyal psikoloji (İ. Yıldız ve A. Gelmez, Çev.). Ankara: Ütopya.

Hortaçsu, N. (2014). Grup içi ve gruplararası süreçler. Ankara: İmge.

Işık, A. (2020). 65 yaş üzerindeki bireylerin yaşa dayalı ayrımcılığa ilişkin düşünce ve deneyimlerinin değerlendirilmesi–Sinop örneği. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Johnson, H. J., Barnard-Brak, L., Saxon, T. F., & Johnson, M. K. (2012). An experimental study of the effects of stereotype threat and stereotype lift on men and women's performance in mathematics. The Journal of Experimental Education, 80(2), 137- 149.

Karan, U. (2012). Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı: hukuksal çerçeve. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 135-146). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Korkmaz, L. (2017). Mağdurun gözünden ayrımcılık. PİVOLKA, 7(24), 6-9.

Körükmez Kaya, L. (2017). Ten rengi ayrımcılığı: Afro-Türkler örneği. Sosyoloji Dergisi, (35), 61-76.

Kesici, M. R. (2016). Londra’da Türkiyeli göçmenlerin emek piyasalarında ayrımcılık deneyim ve algıları. Göç Dergisi, 3(2), 261-281.

Keskinkilic Kara, S., B. & Oğuz, E. (2016). Relationship between political discrimination level perceived by teachers and teachers’ organizational cynicism levels. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 55-70.

Madran, D. A. (2012). Temel beklenti etkisi: kendini gerçekleştiren kehanet. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 29-40). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı: etkileşimli bir yaklaşım (M. Çevikbaş, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.

MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. 1 Şubat 2023’de https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuatmetin/1.5.1739.pdf adresinden erişildi.

Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.

Morgan, C. T. (2011). Psikolojiye giriş (S. Karakaş ve R. Eski, Çev. Ed.). Konya: Eğitim Akademi.

Myers, D. G. (2017). Sosyal psikoloji (S. Akfırat, Çev. Ed.). Ankara: Nobel.

Orhan, U. (2015). Sosyal gerçeklik mi, algı mı? Almanya’daki Türklerin işyerinde ırksal ayrımcılık deneyimleri üzerine bir çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 175-184.

Paker, M. (2012). Psikolojik açıdan önyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 41-52). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.

Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.

Polat, S., ve Hiçyılmaz, G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin maruz kaldıkları ayrımcılık davranışları ve bu davranışların nedenleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 46-65.

Saldıray, A., ve Doğanay, A. (2017). Örtük programda toplumsal cinsiyet: Bir ilkokulun örtük programında toplumsal cinsiyete ilişkin nitel bir çalışma. Turkish Studies, 12(25), 671-704.

Shih, M., Pittinsky, T. L., & Ambad, N. (1999). Stereotype susceptibility: Identity salience and shifts in quantitative performance. Psychological Science, 10(1), 80- 83.

Swim, J. K., Hyers, L. L., Cohen, L. L., and Ferguson, M. J. (2001) Everyday sexism: Evidence for its incidence, nature, and psychological impact from three daily diary studies. Journal of Social Issues 57(1), 31–53.

Taşkın, B. ve Demirel, E. B. (2019). Çeviri sosyolojisi ışığında engelli çevirmenler: fenomenolojik yaklaşım ile görünmeyeni görünür kılmak. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (27), 242-254.

Taylor, S. E., Peplau, L. A., ve Sears, D. O. (2015). Sosyal psikoloji (A. Dönmez, Çev.). Ankara: İmge.

Tezcan, T. (2013). Kurumsal ayrımcılık alanı olarak kamu sektöründe çalışan engellilerin yaşadıkları ayrımcılık. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Ural, A. (2012). Türk asıllı göçmenlerin Hollanda’daki temel eğitim uygulamalarına yönelik ayrımcılık algıları. Eğitim ve Bilim, 37(165), 262 - 274.

van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. New York: State University of New York Press.

Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş onuncu baskı). Ankara: Seçkin.

Yılmaz, K. ve Şahin, T. (2016). Eğitim fakültelerindeki araştırma görevlilerinin mesleki deneyimlerinin incelenmesi: Araştırma görevlisi olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir çalışma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44, 143-168.

Yayınlanmış

2023-04-29

Nasıl Atıf Yapılır

Güleryüz, O., & Kılcan, B. (2023). Ortaokul Öğrencilerinin Ön Yargı, Kalıp Yargı ve Ayrımcılığa Maruz Kalma Deneyimleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, (34). https://doi.org/10.14689/enad.34.1688